27 novembro 2006

Don Maximino

O pasado xoves atopei no xornal de Ourense a esquela de Don Maximino González Nóvoa, párroco de Graíces ( A Peroxa), falecido o día anterior.
Quero deixar eiquí constancia do meu agradecemento a súa amabilidade as dúas veces que me atendeu na súa casa particular, na rúa Manuel Murguía de Ourense, un pouco máis abaixo do Xardín do Posío.
Cando empecei a facer a miña árbore xenealóxica no propio Arquivo Histórico Diocesano, sito no edificio do Seminario, ao carón de Ervedelo, ( inaugurado polo Generalísimo en presencia do Bispo Temiño, pero esa é outra historia ), remitíronme ao párroco de San Vicente de Graíces, xa que boa parte dos libros parroquiais tiñan que estar nas súas mans.
Efectivamente así o fixen, e sorprendeume primeiro que unha persoa tan ancián fora párroco aínda agora de varias parroquias simultaneamente. Sorprendeume despois a súa vivenda, un piso oscuro e mal ventilado, con cheiro de fritangas. Sorprendeume tamén que a muller que o acompañaba fora case de tanta idade coma el, e por último sorprendeume desagradablemente que os centenarios libros de nacementos, defuncións e matrimonios de varias parroquias estiveran malamente ciscados por un vello moble, sen orde nin inventario, sen control algún.
O crego foi amable: agradecinllo persoalmente e volvo agradecelo agora xa ido; mais iso non quita a miña tristura pola falta de sensibilidade do bispado de Ourense cos seus empregados, permitindo que vivan malamente; e co seu patrimonio histórico en forma de vellos pergameos que manteñen o derradeiro fío da historia dos nosos devanceiros, permitindo que vellos cregos ( por moi amables que foran) os posúan en troques de estares no Arquivo Diocesano, ao coidado de especialistas.

21 novembro 2006

MASH

Mentres escoito na Radio Galega a Gloria de Mamacabra ( "cartas que veñen e van" ) entérome de dúas malas novas: unha eiquí ao perto e outra ben lonxana: Morren Agrelo Hermo e Robert Altman.
A película MASH é capaz de procurar comedia no medio dos quirófanos da guerra de Corea. Donald Sutherland e Robert Duvall enchían a pantalla cun cinismo pouco habitual.
Fareilles unha homenaxe volvendo ver MASH.

Leolo

"Porque soño non o estou.
Porque soño, soño.
Porque me abandono polas noites aos meus soños
antes de que me deixen de día.
Porque non amo.
Porque me asusta amar.
Xa non soño.
Xa non soño."

Probablemente a máis fermosa película que eu vin no que levo de vida.
Dirixida por Jean Claude Lauzon. O protagonista: Leolo Lazonne.

20 novembro 2006

Errol Flynn

Hai trinta e un anos e un día era mércores pola noite e eu estaba vendo a televisión. De súpeto interrumpiron a programación para anunciar que ante o agravamento na saúde do Xefe do Estado ían pór unha película: "Obxectivo Birmania", con Errol Flynn.
De madrugada o meu irmao estirou o brazo e me despertou, dende a negra radio que necesitaba un pequeno transformador saía unha voz que cecais fora a de Eduardo Sotillos: nin o xoves nin o venres teriamos que ir a clase.

A cidade perdida

Chega meu cuñado a Vigo dende Londres o venres ao mediodía para poder asistir á estrea do documental dos seus amigos: "A cidade perdida". Durante o xantar do sábado fala laudatoriamente dela e da dignidade dos seus colegas resistindo a presión dos concelleiros na pasada noite. Non hai tempo para máis contadas, xa que volta á Londres o domingo pola mañá.
Peculiar cidade, estrana e paradóxica, Vigo é severamente criticada polos seus propios veciños, nun costume masoquista e inxusto.
Cautiva e desarmada a cidade ante as sucesivas ondadas que a deixaban sen boa parte dos seus edificios máis dignos, os esforzos cidadáns eran guiados por motivacións estrictamente individualistas ( xustamente na poboación onde máis forte é a capacidade asociativa ) que deixaban a corporación municipal nas maos dos máis indesexables elementos que un poidera maxinar.
Na miña memoria da infancia resoa o eco de Portanet Suárez, modelo de alcalde que tivo ampla herdanza nos seus sucesores. Segundo unha incrible enquisa dun xornal da Coruña, o máis aventaxado discípulo do propietario de gasolineiras podería ter a chave dos novos despachos da rúa Areal. E de confirmarse os prognósticos dos inquéritos habería que voltar a pensar no exilio retornando á Capital: O único bo candidato ( magnífico, pero pode que catro anos antes do debido) para as próximas municipais é o único que perde votos. Alucinante.

09 novembro 2006

Hoxe cumpriría 70 anos

Mihail Tahl, letón, o campión do mundo que menos tempo ostentou a coroa, pois dende neno tivo sempre graves problemas de saúde.
Dixo que non lle importaba, porque o título de campión do mundo é efímero pero o de ex-campión é eterno.

Tres consideracións sobre o xogo do xadrez.

Guillermo Domínguez titulou así o seu interesante limiar ao primeiro número dunha revista bimestral de pouca vida: Escaques, feita por rapaces composteláns en decembro de 1990. Dicía así:

"Unha revista de xadrez é sempre e necesariamente unha empresa problemática. Aos que impulsan a publicación este feito estráñalles e mesmo incomódalles. Porén, o feito en si nada ten de particular. Hai que atribuilo á natureza do xogo e ao complexísimo mundo que o rodea.
É estimulante para todos que uns mozos se ocupen e preocupen deste noble xogo ata o extremo de se embarcar na árdua empresa de publicar unha revista. O estímulo vai dirixido a todos, pero pode ter singular eficacia no ámbito dos rapaces non xadrecistas. Débese iso a que o xadrez, tomado en serio, só pode defenderse como unha paixón persoal. E entre os rapaces a paixón é o máis abundante. O resto das consideracións que adoitan facerse sobre o xadrez son un tanto superfluas. Pode procurar premios, pode ser educativo - de feito o é -, pode ocupar utilmente o tempo de lecer, pode mesmo formar o carácter..., pero todo isto depende de que algunha vez constituira unha paixón. O que ofrece o xadrez, en primeiro lugar, é a emoción de xogar e de non xogar ao chou, senón de poder controlar o xogo. Ademáis, a diferenza doutros moitos xogos, no caso do xadrez esa oferta ten unha base. Xogar e controlar o xogo son desafíos especificamente xadrecísticos e teñen o mesmo valor para un principiante que para Botvínik ou Najdorf.
O que caracteriza a este xogo é o inmenso ámbito de publicacións que o acompaña. O feito é, dende logo, insólito. O que se presenta como un xogo encubrirá necesariamente aspectos non lúdicos. Se o xadrez fora exclusivamente un pasatempo, ¿qué sentido poderíaselle dar á inxente literatura que xenera? Seguramente a interminable serie de publicacións xadrecísticas resultaría algo absurdo se na súa base non existise máis que un pasatempoo. Pero o xadrez é moito máis que un pasatempo. É un xogo, un deporte competitivo, unha ciencia inexacta (humana) e, sobre todo, unha arte. Por iso tódalas publicacións xadrecísticas están de antemán xustificadas, e ésta tamén.
Ésta especialmente no contexto no que aparece. Refírome ao feito indiscutible de que esta revista aparece en Galicia e é obra de galegos. Polo que ata de agora podemos saber de arte, ésta é propia de tódalas latitudes. Onde hai seres humáns hai arte. Agora ben, non tódalas artes son iguais nin aparecen todas en tódolos sitios. O xadrez aínda non apareceu en moitas culturas humanas. En Galicia si fixo a súa aparicición. Non, dende logo, en tempos recentes. A práctica do xadrez é común entre nos dende hai centos de anos. O mesmo ocurre con outra zonas de España. En Galicia, sen embargo, e por razóns que descoñecemos, a arte xadrecística é agora unha forza emerxente. Hai que supor que isto non ocurre así por casualidade. Que unha práctica xa establecida se convirta nunha forza emerxente ha de ter razóns moi precisas. Analizalo rebasa as posibilidades deste comentario. Cabe dicir, con todo, que o carácter galego, e tamén o clima desta terra, parecen extraordinariamente adecuados para a práctica deste xogo. As nosas circunstancias históricas e xeográficas, v. gr. climáticas e de distribución da poboación, inducen á comunicación e a a reflexión. O xadrez é unha arte comunicativa e reflexiva e, por iso, hai que augurarlle un feliz futuro en Galicia. O seu desenvolvemento dependerá sempre do apoio que se lle de. Sen apoio, seguirá sendo un simple pasatempo e, por iso, non será xadrez. A aparición desta revista é unha contribución moi importante para que ese apoio non falte. Con ela e con el, o xadrez galego poderá acadar cotas ata agora insospeitadas. Así o creo e así o espero.
Guillermo Domínguez Santos."

08 novembro 2006

Casida del sediento. Miguel Hernández




Casida del sediento

Arena del desierto
soy, desierto de sed.
Oasis es tu boca
donde no he de beber.

Boca: Oasis abierto
a todas las arenas del desierto.

Húmedo punto en medio
de un mundo abrasador
el de tu cuerpo, el tuyo,
que nunca es de los dos.

Cuerpo: Pozo cerrado
a quien la sed y el sol han calcinado.

07 novembro 2006

Xuízo e condena de Miguel Hernández

No número 15 da Revista Nueva Historia, abril de 1978, e dende as páxinas 78 a 87, Eduardo de Guzmán lembra o xúizo que padeceron Miguel Hernández e máis el, xunto a outras vintesete persoas o xoves 18 de xaneiro de 1940.
Mergullado na rede atopo parte dese mesmo relato eiquí.
Remato eu o texto de Eduardo de Guzmán:
"Las sentencias dictadas por el Consejo de Guerra Permanente número 5 de Madrid son aprobadas por el ilustrísimo señor Auditor de Guerra con fecha 25 de enero de 1940. Una mayoría de los condenados son fusilados en el primer semestre del año. Una minoría somos indultados: Miguel, al final de la primavera de 1940; yo, el 21 de mayo de 1941.
Tras ser indultado, Miguel Hernández es conducido, en unión de varios centenares de condenados, a la prisión provincial de Palencia, transformada en un improvisado penal donde se amontonan cuatro veces más reclusos de los que caben materialmente. El invierno de 1940-41 es duro y penoso en toda España; en la cárcel de Palencia el hambre adquiere caracteres insoportables y cada día fallecen unos cuantos penados víctimas de la falta de alimentación y de las enfermedades carenciales determinadas por ella.
La juventud y fortaleza del poeta, que acaba de cumplir los treinta años, le permiten superar con vida esta terrible invernada. Queda, no obstante, harto quebrantado físicamente, con el lobo de la tuberculosis mordiendo sus pulmones. Cuando en gracia al "turismo penitenciario", impuesto por el director general de Prisiones para mayor castigo de rojos, es trasladado al presidio de Ocaña, todavía tiene ocasión de comer lo suficiente y recibir unos cuidados médicos que no le son prestados. Su estado empeora semana tras semana y el año que todavía alienta no es más que una prolongada agonía.
Una nueva conducción ordinaria le lleva al Reformatorio de Adultos de Alicante, donde ingresa ya más muerto que vivo. En este presidio fallece el 28 de marzo de 1942. Su muerte es una grave pérdida para la poesía española y universal. Miguel Hernández es una víctima más entre los cientos de miles ocasionadas por la represión franquista que sigue al final de la guerra civil y se prolonga, cruel e inmisericorde, durante años interminables."